Rzeźba barokowa w różnych krajach Europy

Rzeźba barokowa stanowi niezwykle fascynujący rozdział w historii sztuki europejskiej, pełen wyjątkowych i majestatycznych dzieł, które przykuwają uwagę swoją monumentalnością i bogactwem detali. Okres baroku, trwający od końcówki XVI do pierwszej połowy XVIII wieku, zaowocował różnorodnymi interpretacjami stylu w różnych krajach Europy. Rzeźba baroku nie tylko kształtowała przestrzenie sakralne i świeckie, ale również przyczyniła się do wykształcenia unikalnych i rozpoznawalnych tradycji artystycznych w poszczególnych regionach kontynentu.

Czego dowiesz się z tego artykułu?

• Cechy charakterystyczne rzeźby barokowej

• Rzeźby sakralne

• Najsłynniejsze rzeźby barokowe

• Rzeźba uzupełnieniem architektury barokowej

Charakterystyczne cechy rzeźby barokowej

Będąc ważnym elementem okresu baroku w sztuce europejskiej, wyróżnia się szeregiem charakterystycznych cech. To monumentalne dzieła, które nie tylko zdobiły wnętrza kościołów, ale także przestrzenie publiczne, pałace i ogrody. W artykulacji tej unikalnej formy wyrazu wykorzystywano wiele charakterystycznych elementów.

Artyści tego okresu tworzyli figury i pomniki o imponujących rozmiarach, które zdumiewały widza swoją potęgą i majestatem. Nagrobki w kościołach barokowych oraz olśniewające pomniki w przestrzeniach publicznych to doskonałe przykłady tej cechy.

Materiał, jakim najczęściej posługiwano się w rzeźbie barokowej, to marmur. Jest to kamień, który pozwalał na precyzję w tworzeniu detali i nadawał dziełom wyjątkową elegancję. Kolumny, balustrady i inne elementy architektoniczne wykonane z marmuru były częstym motywem w dziełach tego okresu, dodając jeszcze więcej monumentalności.

Twórcy wykazywali się zdolnością do tworzenia figuralnych kompozycji o dynamicznych, często wirujących kształtach. To cecha, która oddziela rzeźbę barokową od wcześniejszego manieryzmu, charakteryzującego się bardziej spokojnymi i statycznymi formami. Potrafili oni nadać swoim dziełom dramatyzmu i ruchu, co wyrażało się w skomplikowanych układach postaci czy detalach ubioru.

Rzeźby sakralne w baroku

W kościele, opisywana sztuka odgrywała szczególną rolę. Tworzone były nie tylko dekoracje o charakterze religijnym, ale także ołtarze, w których główne postacie i figury wzbogacały kult i sakralną atmosferę. W tym kontekście nagrobki i rzeźby świętych miały niezwykłe znaczenie, stanowiąc źródło inspiracji i zachwytu.

Barok i jego rzeźba to nie tylko formy monumentalne i figury religijne, ale również przepiękne dzieła artystyczne, które zdobiły pałace, ogrody i przestrzenie publiczne. Jej rzeźbiarze pozostawili trwałe dziedzictwo, które do dziś zachwyca nas swoją wyjątkowością i bogactwem form.

Najsłynniejsze rzeźby barokowe

Wśród wielu wybitnych dzieł barokowych, rzeźba zajmuje szczególne miejsce, stanowiąc ważny element tego złożonego ruchu artystycznego. Które monumenty uznaje się za najważniejsze osiągnięcia nurtu?

• Jednym z najsłynniejszych przykładów rzeźby barokowej jest dzieło zatytułowane "Ekstaza Świętej Teresy". To majstersztyk barokowego wyrafinowania i ekspresji artystycznej. Dzieło to jest autorstwa włoskiego artysty Gian Lorenzo Berniniego, który jest uważany za jednego z najwybitniejszych rzeźbiarzy epoki baroku. "Ekstaza Św. Teresy" znajduje się w rzymskiej bazylice Świętej Anny dei Palafrenieri, będącej częścią Watykanu. Praca ta przedstawia św. Teresę z Avili w chwili mistycznego przeżycia, które opisała w swoim dzienniku duchowym. Rzeźba ukazuje świętą w transie ekstazy, gdzie anioł przeszywa jej serce złotą strzałą. To dzieło jest doskonałym przykładem, jak w sztuce barokowej artysta potrafił uchwycić emocje i duchowy kontekst postaci, nadając dziełu niezwykłego dramatyzmu i dynamiki.

​

• Inna znana rzeźba barokowa to "Fontanna di Trevi" w Rzymie - jej rzeźby i dekoracje stanowią znakomitą prezentację sztuki barokowej. Opisywana fontanna to jedno z najbardziej uderzających dzieł rzeźby barokowej, a zarazem jedno z najbardziej rozpoznawalnych i uczęszczanych miejsc na mapie tego włoskiego miasta. Zbudowana w XVIII wieku, ta monumentalna fontanna jest mistrzowskim dziełem włoskiego architekta i rzeźbiarza Nicolo Salvi. Rozmiary tego dzieła to 20 metrów szerokości i 26 metrów wysokości. W centralnym punkcie posągu artysta umieścił Okeanosa i dwa trytony.

​

• Ołtarz Świętego Stanisława w katedrze na Wawelu w Krakowie to jedno z najwybitniejszych dzieł rzeźby barokowej w Polsce. Został on wzniesiony w XVII wieku. Ołtarz ten stanowi wyraz barokowej ekstrawagancji, bogactwa formy i religijnej głębi. Dzieło przedstawia kopułę wspartą na czterech kolumnach, pod którą znajduje się ołtarz ze srebrną trumną. Zdobi ją dwanaście płaskorzeźb, które przedstawiają scena z życia i śmierci oraz cudów związanych z historią świętego. Rzeźby ołtarza wyróżniają się niezwykłym bogactwem detalu.

• Rzeźba "Apollo i Dafne" to jedno z najbardziej znanych dzieł włoskiego rzeźbiarza i architekta Gian Lorenzo Berniniego, stworzone w latach 1622–1625. Rzeźba ta jest jednym z najwybitniejszych przykładów baroku i jednocześnie jednym z najbardziej dynamicznych i emocjonalnych przedstawień mitologicznych w sztuce. To arcydzieło, które nie tylko ujmuje swoją techniczną doskonałością, ale również głęboką ekspresją emocji i narracyjnym bogactwem.

​

Rzeźba uzupełnieniem architektury barokowej

Rzeźba była zawsze integralną częścią architektury, ale w porównaniu do innych epok, to w okresie baroku osiągnęła swoje apogeum jako uzupełnienie architektonicznych dzieł sztuki, stając się elementem o fundamentalnym znaczeniu i tworząc dynamiczną synergię z obiektami.